Kanser tedavisinde etkili olduğu iddia edilen yapışkan andız otu geleneksel şifa yöntemlerinde kullanılan bir bitkidir. Bütün dünyada çeşitli amaçlarla kullanılır. Geleneksel tıp alanında İsrail ve Filistin’de yaşayan Araplar ve bedeviler tarafından yaklaşık iki bin yıldır kullanıldığı bilinmektedir.
Kayıtlı tarihi geçmişi ise M.S. 23-79 yılları arasında yaşayan Romalı tarihçi ve yazar Pilinius’a kadar uzanır. Pilinius, yapışkan andız otunun dişleri kuvvetlendirmede kullanıldığını belirtmiştir. Ayrıca otun köklerinden yapılan çayın öksürük, bağırsak solucanları, mide gazı ve sancılarını dindirmede kullanıldığını da kayıtlara geçmiştir.
O tarihlerden gelen bilgilere göre yapışkan andız otu zehirli hayvan ısırıklarının tedavisinde de ilaç olarak kullanılmış bir bitkidir. Günümüzde hangi amaçlarla kullanıldığı ve faydaları hakkında öğrenmek isteyeceğiniz tüm ayrıntıları bu yazıda sizler için toparladık.
Yapışkan andız otu, Latince ismi Inula viscosa L. olup Asteraceae (papatyagiller) familyasından gelen çok yıllık tıbbi bir bitkidir. 1 metre boyunda, kenarı testere dişi gibi ve reçineli yaprakları olan bitki geleneksel tedavide iltihap giderici, balgam sökücü, öksürük azaltıcı, idrar söktürücü ve romatizmal ağrıları hafifletici olarak kullanılır.
Bunların yanı sıra kansızlık (anemi), verem, bronşit, kanser, mide ve onikiparmak bağırsağı hastalıklarının tedavisinde de kullanılan şifalı bir bitkidir. İçeriğinde bulunan kamfor maddesi nedeni ile güçlü aromatik kokuya sahiptir. Andız otunun gövdesi ve yaprakları yapışkan bir reçine ile kaplıdır. Sıcak havalarda reçinenin yoğunluğu artar. Yapışkan tanımlamasını bu özelliğinden alır. Akdeniz ikliminde yetişen yapışkan andız otu reçinesi, Avrupa’ da bulunan türlerine göre daha çok bakteri ve mantar öldürme özelliği gösterir.
Bitki, Akdeniz ikliminin yaşandığı bölgeler ile Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarında doğal olarak yetişir. Türkiye’de ise Akdeniz ikliminin hâkim olduğu bölgelerde kendiliğinden yetişen bir bitkidir. Yapışkan andız otu Manisa ve Akhisar yöresinde daha çok bulunur. Akdeniz havzasında yol ve su kenarlarında da ona sıklıkla rastlayabilirsiniz. Manisa, İzmir, Balıkesir, Çanakkale, Mersin, Muğla, Antalya yapışkan andız otunun en yaygın olduğu şehirlerdir.
Yukarıda verilen bilgilere ek olarak yapışkanlı andız otu faydaları şöyle sıralanabilir:
Yapışkan andız otunun tıpta kullanım biçimiyle ilgili olarak şu bilgiler verilebilir:
Bitki uzmanı Profesör İbrahim Saraçoğlu yapışkan andız otunun enfeksiyon giderici ve balgam söktürücü özellikleri olduğunu söyler. Kansızlık tedavisi için andız otu pekmezi önerir.
08.07.2016 tarihinde Manisa’nın yerel gazetesinde yayınlanan bir habere konu olan Akhisarlı Lütfü Acet, kısa süre içinde gündem konusu olur. Habere göre Manisa Akhisar’dan Lütfü Acet isimli kişi, kendi toplayıp ücretsiz olarak dağıttığı bir bitkinin kanseri tedavi ettiğini iddia eder. Bu haberi duyanlar da kapısına yığılmaya başlar.
Yapılan haber, mistik bir boyut da içerince Lütfü Acet isimli kişiye ilgi iyice artar. Birçok internet sitesinde de aynı haberler yayınlanır. Kişinin telefon numarası ve adresi verilerek kansere şifa olan yapışkan andız otu bitkisini toplayıp dağıttığı duyurulur. Büyük izdiham yaşanınca da sağlık bakanlığı yetkilileri konuya el atarlar.
Habere göre Lütfü Acet 1987 yılında gırtlak kanserine yakalanır. O günün şartlarında doktorlar kendisine belli bir süre ömür biçerler. Lütfü Bey’in karşısına tesadüfen çıkan bir hanım, kendisinin de kansere yakalandığını ama andız otu çayı içerek hastalığı yendiğini söyler. Lütfü Bey bu otu 30 gün boyunca çay olarak içer ve daha sonra kontrole gittiğinde hastalığın iyileştiği sonucunu öğrenir.
Mistik öğelerle süslenmiş olan yapışkan andız otu Lütfü Acet haberi bu olayı anlatır. 1987 yıllarında yaşanan olayın, 2016 yılında basına duyurulmuş olması ise oldukça sıra dışıdır.
Yapışkan andız otunun kimyasal bileşenleri şu maddelerden oluşur:
Yapışkan andız otu kullanımı ile ilgili öneriler ise şunlardır:
1 litre suyu kaynatıp içine 2 – 3 orta boy andız otu atın ve 12 dakika kadar üstü kapalı olarak kısık ateşte kaynatın. Kaynama bitince altını kapatıp demlenmeye bırakın. 10 – 20 dakika sonra karışımı bir kaba süzerek alın. Böylece günlük kullanım için gerekli olan çayınız hazırlanmış olur.
Yapışkan andız otu suyunu 24 saat içerisinde tüketmeniz gerekir. 21 günlük kürden sonra faydasını görebilirsiniz.
Kurutulup toz haline getirilmiş yapışkan andız otu yaprakları, yaraların üzerine serpilerek de kullanılır. Alkolde hazırlanan tentürünün, yaraların iyileşmesi ve mikropların öldürülmesi için kullanılabileceği söylenir. Kanayan açık yaranın üzerine taze yaprakların konulması halinde, kanın pıhtılaşmasını sağladığı bilgisi mevcuttur.
Romatizmal eklem iltihabı ve eklem ağrıları için de andız otu çayı hazırlanarak banyo küvetine katılır ve içine girilirse iyi gelebilir.
Yapılan preklinik çalışmalarda, yapışkan andız otu içinde bulunan bir bileşenin bazı kanser hücrelerini öldürdüğü gözlemlenmiştir. Özel çözücülerde hazırlanan ekstresinin kanser hücrelerini öldürmede etkili olabileceği düşünülmüştür. Fakat ileri düzey çalışmaları henüz yapılmış değildir. Bilimsel olarak tek başına kanseri tedavi edici bir bitki olduğu bilgisi de mevcut değildir.
Yapışkan andız otu kanser tedavisi için % 100 iyileştiricidir denilebilecek bir vaka bildirimi yoktur. Kanser hastası olan ve tedavi gören kişiler, bu bitkiyi kullanmak isterlerse önce mutlaka doktorlarına danışmak zorundadır. Aksi halde istenmeyen sonuçlarla karşılaşabilirler.
Yapışkan andız otunun belirgin zararları ve yan etkileri yoktur. Fakat tüm bitkisel tertipler gibi onun da gelişigüzel kullanılması doğru değildir. Düzenli ilaç kullananların, kronik hastalıkları olanların, hamilelerin ve emziren annelerin yapışkan andız otu kürleri uygulamaları önerilmez.
Küçük çocuklara verilmesi de kesinlikle doğru değildir. Tavsiye edilen dozun üzerinde kullanılması durumunda ise bazı yan etkiler meydana gelebilir. Onları şöyle sıralamak mümkündür: