PLT, platet, trombosit adlarının üçü de vücutta kanın pıhtılaşmasını sağlayan hücre pulcuklarına verilen adlardır. PLT’lerin, yani trombositlerin sayıları kan tahlili ile saptanabilir ve sayılarının normalden daha düşük ya da yüksek olması da birtakım sorunlara sebep olabilir, sorunlara işaret edebilir. PLT’ler renksiz yapıda, kırmızı ve beyaz kan hücrelerinden çok daha küçük olan küçük pullar, pulcuklardır. Kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan PLT’ler vücutta kan kaybını önleyici bir savunma mekanizması gibi çalışmakta ve canlılar için hayati önem taşımaktadır.

• 

PLT (Trombosit) normal değerleri nedir, ne olmalıdır?

Uzmanlara göre sağlıklı bir kişide normal PLT değer aralığı her mikro litre kanda, yani litrenin milyonda birinde 150.000 ile 400.000 arası olmalıdır. Bu değerler arasında olan PLT ölçümleri kişinin trombosit oranının sağlıklı olduğunu gösterir. Ancak tıpkı diğer kan değerlerinde olduğu gibi PLT sayısı da kişiden kişiye ve aynı kişide farklı zamanlarda değişiklik gösterebiliyor. Ancak genel olarak ölçülen PLT değerinin 150 binden az, 400 binden fazla olması durumu kişide bir sorunun varlığına işaret edebilmektedir.

PLT (Trombosit) düşüklüğü ne ifade eder?

Yapılan kan testinde PLT değerinin 150.000’den daha az çıkması düşük trombosit şeklinde yorumlanır. Düşük trombosit, trombositopeni hastalığı olarak adlandırılmaktadır. Kandaki trombosit sayısının 50.000’in altına düşmesi durumunda ise kişi için hayati riskten bahsedilebilir. Çünkü PLT değerinin çok düşük olması durumunda kanın pıhtılaşması zorlaşır, hatta kimi zaman mümkün olmayabilir ve herhangi bir kanama sorununda çok ciddi riskler ortaya çıkabilir. PLT düşüklüğü durumunda kişi kendinde pek çok belirti, şikayet hissedebilir ve bunlardan dolayı da doktora gittiğinde gerekli önlemler alınabilir, tedavi uygulanabilir.

PLT (Trombosit) düşüklüğü belirtileri nelerdir?

• Vücuda alınan hafif darbeler kolayca ve aşırı miktarda morarmaya sebep olabilir,
• Bacakların alt kısımlarında deri altı kanamaları görülebilir, kırmızı ya da mor noktalar oluşabilir,
• Küçük kesiklerde bile kanamalar uzun süre devam edebilir,
• Diş etlerinde ve burunda sık sık kanama olabilir,
• Bir türlü geçmeyen halsizlik, bitkinlik, yorgunluk hissi olabilir.

PLT (Trombosit) neden düşer?

PLT’ler kişinin vücudunda zamansız bir şekilde yıkıma uğrarsa, PLT üretimi yavaşlarsa veya kan hacmi artarsa PLT değeri normalde olması gerektiğinden daha düşük olabilir. düşük PLT değerine sebep olan etkenler;

• Kemik iliğinde yeterli miktarda PLT üretilememesi,
• Kan dolaşımı esnasında PLT’lerin yıkıma uğraması,
• Var olan PLT’lerin dalak veya karaciğerde yıkıma uğraması,
• Dalağın kontrolsüzce büyümesi,
• Çok fazla alkol tüketilmesi,
• Beslenme programında B12 vitamine yeterince yer vermeme,
• Lösemi (kan kanseri),
• Hepatit C veya HIV gibi bazı virüslerden kaynaklanan enfeksiyonlar,
• Kemoterapi ve radyoterapi gibi kanser tedavilerinin olumsuz etkileri,
• Heparin, digoxin, quinine, kükürt içerikli antibiyotikler ve antikonvülsan gibi ilaçların kullanılması,
• Bağışıklık sisteminin PLT’lere zarar verdiği otoimmun hastalıklar,
• Hamilelikte kan hacmi arttığı için PLT sayısını düşümesi gibi sebeplerle trombosit sayısı normalde olması gerekenden daha düşük olabilir.

• 

Düşük PLT (Trombosit) hangi sorunlara yol açar?

• Adet dönemlerinde adet kanaması fazla olur,
• Küçük bir kanamalı sorunda bile fazla kan kaybedilir,
• PLT sayısı 10.000’in altına düştüğünde beyin kanaması yaşanabilir,
• Hamilelik döneminde PLT değerinin düşük olması erken doğum riskini ortaya çıkarabilir.

Düşük PLT (Trombosit) nasıl tedavi edilir?

Düşük PLT değerinin iyileştirilebilmesi için öncelikle buna yol açan faktörler ortadan kaldırılmaya çalışılır. PLT’yi düşüren sebepler olmadığında, PLT değeri de normale dönecektir. Düşük PLT sorununda en önemli risklerden birisi kişinin vücudunda herhangi bir sebeple kanama olmasıdır. Çünkü kanama başlarsa durdurulması zor olmaktadır. Bundan dolayı da düşük PLT sorununda hastanın kanama yaşaması engellenmeli, bu konuda önlemler alınmalıdır. Düşük PLT değeri, kişinin kanının pıhtılaşmasını engelleyerek kanamaların artmasına ve başlayan kanamanın durdurulamamasına sebep olur. Bu sebeple de kanamaya yol açabilecek aktivitelerden kesinlikle uzak durulmalıdır. PLT değeri düşük olan kişiler tuvalete gittiğinde ıkınmamalı, burnunu fazla sümkürmemeli ve bir yaralanmayı önlemek için çıplak ayakla dolaşmamalıdır. Bunlarla birlikte; PLT değerinin düşmesine yol açan temel sorun bulunmalı ve giderilmeli, hasta kadınsa adet döneminde tampon yerine pet kullanmalı, dişlerini fırça ile temizlemeli, diş ipi kullanmamalıdır.

Düşük PLT değerini yükseltme tedavisi olarak;

• Acil bir durumda olduğunda kan plazması nakli yapılabilir.
• Sadece PLT sayısını yükseltme amaçlı kullanılabilecek her hangi bir ilaç olmamakla birlikte, bazı durumlarda PLT yıkımını azaltmak için steroit içeren prednizon gibi ilaçlar kullanılabilir.
• Dalağın alınması ameliyatı olan Splenektomi yapılabilir. Ancak ameliyat, diğer tedavi yöntemlerinin yetersiz kaldığı durumlarda uygulanmakta ve bu şekilde trombositlerin daha az yıkıma uğraması sağlanarak sayıları artırılmaktadır.

Yüksek PLT (Trombosit) ne ifade eder?

Trombosit sayısının 150 bin ile 400 bin arasında olması normal olarak kabul edilir. Normal bulunan en yüksek değer olan 400.000’in üzerindeki bir trombosit değeri, yüksek trombosit olarak adlandırılırken, bu durum trombositoz hastalığı olarak bilinir.

Yüksek PLT (Trombosit) belirtileri nelerdir?

• Baş ve göğüste hissedilen sebepsiz ağrılar,
• Görme fonksiyonlarında geçici bulanıklık,
• El ve ayaklarda hissizlik,
• Aniden yaşanan baş dönmesi,
• Gut hastalığı

PLT (Trombosit) neden yükselir?

• Vücuttaki kırmızı kan hücrelerinin normalden daha erken yıkıma uğramasına yol açan hemolitik anemi hastalığı,
• Demir yönünden eksik beslenmeden kaynaklanan anemi, kansızlık,
• İltihaplı bazı hastalıkların yaşanması,
• Vücutta alerjik tepkiler olması,
• Daha önceden geçirilen ameliyatlardan kaynaklanan yan etkiler,
• Bazı kanser türleri ve tedavileri,
• Başka hastalıkların tedavisi için kullanılan bazı ilaçlar,
• Kemik iliği hastalığı olan Polisitemia vera,
• Dalak aldırma ameliyatı

Yüksek PLT (Trombosit) hangi sorunlara yol açar?

Trombosit sayısının normal olarak kabul edilebilmesi için 150.000 ile 400. 000 arasında olması gerekiyor. Tıpkı bu değerin düşük olması gibi, yüksek olması da ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Bu sorunlar;

• Damar içinde pıhtı atması riskinin yükselmesiyle, hayati tehlikeler ortaya çıkabilir,
• Yüksek kolesterol, şeker hastalığı ve dengesiz seyreden tansiyon sorunlarından kaynaklanan hayati riskler artar,
• Felç geçirilebilir,
• Bazı iç organlar, kan ile yeterince beslenemediği için fonksiyonlarını yerine getiremeyebilir.

Yüksek PLT (Trombosit) nasıl tedavi edilir?

Yüksek trombosit durumunda en sık olarak başvurulan tedavi yollarından biri aspiriniçilmesidir. Buna engel bir durum yoksa hasta doktorun önerisiyle aspirin alarak trombosit sayısını normale çekebilir.  Hamilelerde ilaçların çoğu sakıncalı olduğu halde yüksek PLT durumunda doktor önerisi ile aspirin alınabilir.

Yüksek PLT değeri tespit edilen kişi kanser hastası ise bunu düşürmek için Hidroksiüre kullanılır.

Aslında çok sık tercih edilmemekle ve kullanıma başlandığında ömür boyu kullanmak gerekmekle birlikte bazı hastalarda PLT değerini düşürmek için İnterferon Alfa kullanılabilir.

Felç gibi PLT sayısının acilen düşürülmesi gereken durumlarda 1 ya da 2 seans Plateletferez Yöntemi uygulanır. Plateletferez Yönteminde hastaya açılan damar yolundan alınan kan bir makinede işlenir ve trombositlerinden ayrılır, sonrasında süzülmüş kan yeniden vücuda verilir.

Yukarıda sıralanan tedavi yöntemlerinin yanında trombosit sayısının yükselmesine yol açan diğer hastalıklar da tedavi edilerek değerler düşürülmeye, normale döndürülmeye çalışılır. Ancak bu ilaçların ve tedavi yöntemlerinin tamamı doktor tarafından reçete edilerek kullanılmalı, uygulanmalıdır.