Bebeklerin ek gıdaya geçişi hem bebek hem de ebeveyn açısından önemli bir dönemdir. İlk 6 ay anne sütü ya da doktorun tavsiyesi ile devam sütü ile beslenen bebeğiniz artık kendi beslenmesini gerçekleştirmeye doğru ilk adımı atmak üzere. Bu noktada annelerin ya da bebeğin temel bakımını sağlayan kişilerin aklına ilk gelen ise “Ek gıdaya geçiş ne zaman olmalı?” sorusudur. Hemen cevap verelim: Altıncı aydan itibaren bebeğin anne sütüne ek olarak ek gıdaya geçmesi önerilir.

Ek Gıdaya Geçişte Dikkat Edilmesi Gereken Konular

Bebeğiniz ek gıdaya geçiş için hazır olsa bile beslenmesinin büyük kısmını anne sütünden karşılar. Sindirim problemleri ile karşılaşmaması için bebeğinize vereceğiniz ek gıda miktarlarını ayarlayabilirsiniz.

• Bebeğiniz 6. ve 7. ayından sonra ilk yıl, beslenmesinin %70’ini anne sütünden karşılar. Ek gıdaya başlangıç aşamasına, bebeğinize yalnızca 1-2 tatlı kaşığı yiyecek tattırarak başlayabilirsiniz. Bu dönemde anne sütüne ek olarak ikiden fazla ek gıda öğünü eklemeyin.
• 8. ayına geldiğinde minik bir bebek kavanozu kadar ek gıda yedirebilirsiniz. İkiden fazla ek gıda öğünü eklememeye özen gösterin.
• 9. ayda artık ek gıda miktarını biraz daha artırabilirsiniz. Beslenme ihtiyacının yarısını anne sütünden yarısını ek gıdalardan karşılayabilir. Ek gıda öğünlerini ise ikiden üçe çıkarabilirsiniz.
• Dişleri çıkmaya başlayan bebeğiniz 10. ayında günde 3 minik bebek kavanozu ek gıda yiyebilir.
• 11. aya gelen bebeğiniz 3 ara öğünde birer minik bebek kavanozu miktarınca ek gıda yiyebilir.
• Bir yaşına giren bebeğiniz üç minik bebek kavanozu miktarında yiyebilir. Bir yaşına girdiğinde artık ek gıdalara alışmış olsa da bebeğinizi iki yaşına kadar anne sütü veya doktor tavsiye ettiği takdirde devam sütüyle beslemeye devam etmeniz tavsiye edilir.

Kendinize şu soruları sorarak bebeğinizin ek gıdaya hazır olup olmadığını anlayabilirsiniz:

• Bebeğim desteksiz oturabiliyor mu?
• Başını dik bir pozisyonda tutabiliyor mu?
• Bebeğim, yediğim yiyeceklere ilgi duyuyor ya da çiğneme hareketimi taklit ediyor mu?
• Oyuncaklarını ağzına sokuyor mu?

Eğer bebeğinize yönelik gözlemleriniz de bu soruların cevaplarını destekliyorsa bebeğiniz için ek gıdaya geçiş zamanı gelmiş olabilir. Bu durumda ek gıdaya geçiş yöntemlerini uygulayarak bebeğiniz için yeni, sizin için ise kimi zaman yorucu olabilecek bu dönemi daha rahat geçirebilirsiniz.

Sade Gıdalarla Başlayın

Bebeğinize şeker veya tuz içermeyen yiyecekler hazırlayın. Bunu bir yaşına kadar devam ettirin. Her yeni gıda tattırma süresi arasında üç ila beş gün olsun. Bu şekilde bebeğinizin vücudu yiyeceklere karşı ishal, kusma gibi bir reaksiyon gösterirse kaynağını anlayabilirsiniz.

Besin Değerlerine Dikkat Edin

Bebek beslenmesinde demir ve çinko önemli besin değerleridir. Fasulye, mercimek veya diğer bakliyatlar bebeğinizin bu besin değerlerini alması için uygun olabilir.Sebze çorbasını püre halinde ekleyebileceğiniz bu gıdalarla bebeğinizin besin ihtiyacını karşılayabilirsiniz.

Kendi Kendine Yemesini Teşvik Edin

Bebeğiniz desteksiz rahatça oturabildiğinde, geniş ve sabit tabana sahip bir mama sandalyesi kullanın. Emniyet kayışlarını takın. Bebeğinizin yiyeceği ile oynamasına izin verin.  Onu başka bir kaşıkla beslerken tutması için bebeğinize de bir kaşık verin. El becerisi geliştikçe bebeğinizi kaşık kullanmaya teşvik edin. 9 aylık bebeğiniz kendi başına  bardaktan su içebilir.

Öğünlere Sebze ve Meyve Ekleyin

Şeker veya tuz içermeyen diğer gıdaları yavaş yavaş beslenme düzenine eklemeye başlayın. Püre haline getirilmiş sebzelerle başlayın ve daha sonra meyve verin. Her yeni yemeği bebeğinize tanıtmadan önce birkaç gün bekleyin. Çünkü bebeğiniz anne sütünden sonra kendisi için yeni olan tatlara alışmak konusunda zamana ihtiyaç duyabilir.

Bebeğinize Parmak Yiyecekler Verin

Parmak yiyecekler, parmak boyutuna yakın olan, bebeğinizin rahatlıkla tutup ağzına götürebileceği gıdalardır. 8 aylıktan 10 aylığa kadar olan bebeklerin çoğu, yumuşak meyve, sebze, makarna, peynir, iyi pişirilmiş et ve kuru tahıllar gibi ince doğranmış parmak yiyeceklerinin küçük parçalarını çiğneyebilir. Parmak yiyeceklerinin yumuşak, rahat yutulabilir ve küçük parçalara kolay ayrılabilir olduğundan emin olun. Bebeğinizin beslenme programına 12 aydan sonra günde üç öğünün yanı sıra ara öğün ve atıştırmalıklar ekleyin. Yediğiniz yemeklerin püre veya kıyılmış versiyonlarını sunun.

• 

Bir Yaşa Kadar Bazı Yiyecekleri Vermeyin

İnek sütünü veya balı 1. yaştan önce yedirmeyin. İnek sütü, bir bebeğin beslenme ihtiyaçlarını karşılamaz. Ayrıca demir eksikliğine sebep olabilir. Bal, çok değerli bir besindir. Ancak bebeklerin tüketmemesi önerilir. Arılar bal yaparken çiçekten nektarla birlikte clostridium botulinum adlı bir bakteriyi de toplarlar. Bebeklerin mide enzimleri bu bakteriyi eritmeye uygun değildir. Bu bakteri, bebek botulizmi olarak da bilinen bir hastalığa neden olabilen bakterileri içerebilir. Bu nedenle doktorunuzdan onay almadan bebeğinize bal vermeyin.

Bebeğiniz Ek Gıdayı Reddederse Ne Yapmalısınız?

Anne sütü alan bebekler genellikle ilk denedikleri yiyecekleri reddederler. Çünkü bu yiyeceğin tadı ve dokusu yenidir. Bebeğiniz beslenmeyi reddederse onu zorlamayın. Bir hafta sonra tekrar deneyin. Kendi yemeğini elleri ile yemesine izin verin. Yemeğin bebeğiniz için bir tür eğlence olmasını sağlayın. Mesela yiyeceklerine ayı, tavşan gibi bebeğin keyif alabileceği figürlerin şekillerini verebilirsiniz. Etrafı kirletmesine ve mama sandalyesinde yemekleri ile oynamasına müsaade edin. Bu durum devam ederse bebeğinizin neden direnç gösterdiği ile ilgili mutlaka doktorunuza danışın.

Bebeklerde Ek Gıdaya Geçiş ve Örnek Bir Ek Gıda Tablosu

Bu bilgiler ışığında yoğurda başladıktan 1 hafta sonra yoğurdu tam kase, yoğurt başlangıç+4.gün muhallebi başlangıç ve 10.gün muhallebiyi tam kase, muhallebi başlangıç+4.gün öğle sebze püresi başlangıç ve 13.gün sebze püresi tam kase ve son olarak da sebze püresi başlangıç+4.gün meyve püresi ve 17.gün meyve püresi tam kase olacak şekilde öğünleri planlamıştım. Bu zamana kadar biberon mamasını günde 3 kere sabah, öğle ve akşam olarak veriyorduk. Bu aşamadan itibaren Muhallebide tam kaseye geçtiğimiz 10.gün itibariyle gece biberon mamasını vermeyi kesmiş ve tüm öğünlerde tam kaseye geçtiğimiz 17. gün itibariyle de öğle biberon mamasını kesmiştik. Ancak sabah biberon mamasında bir değişiklik olmamıştı birkaç ay. Çünkü sabah kahvaltıları bu süreci atlattığınızdan genelde 1-2 ay sonrasında yani bebek 6-8 aylıkken başlıyor. 
Ancak şunu önemle ve yeniden vurgulamak isterim ki, anne sütü olan anneler, besleyiciliği ve bebeklerinde kilo alımında bir problem olmadığı sürece ilk 6 ay kesinlikle bebeklerini anne sütü ile beslemelidirler…

Sonrasında aşağıda vereceğim, besin tablosuna göre hareket edebilirler.

Ancak tabloyu incelemeden önce şu bilgileri lütfen dikkatlice okuyunuz.

1. Sabah uykudan uyanış saatlerimiz pek belli olmadığından günü saat 09:00 itibariyle başlattım. Artık sizde çocuğunuzun günlük periyoduna göre bu saatleri ayarlayabilirsiniz.
2. Ali Kerem geceleri gece mamasını verdikten sonra pek uyanmıyordu. Bu sebeple gece 00:00-01:00’den sonraki ilk öğünümüz sabah saat 08:00- 09:00 oluyordu.
3. Tüm öğünleri (yoğurt, muhallebi, sebze ve meyve pürelerine) 1-2 tatlı kaşığı ile başlayıp, alıştıra alıştıra 1 kaseye çıkarmak için 1 haftalık zaman dilimi periyotlarına uyum süreci planladım. 
4. Her çocuk bir değildir, çocuğu bu süreçte zorlamadan, sıkmadan ve yavaş yavaş istemiyorsa bir kaç gün yada hafta aralıklar vererek bu düzene ve beslenme şekline alıştırmak gereklidir.
5. Öğünler ve saatler sizde şaşabilir, siz de kendi düzeninize göre revize edersiniz.
6. Yayınlanan tablo bir kural değildir, kişiye özgüdür, fikir vericidir, uyarlanabilir.
7. Bu tablo bir doktor bildirgesi olmayıp, doktor önerisiyle düzenlenmiştir ve uygunluğu alınarak da denenmiştir.

Şimdi gelelim örnek bir besin tablosuna ve ek gıda geçiş sürecine;

• 

• 

• 

• 

Saat 16.00’da yoğurt ( Organik süt, keçi sütü, günlük süt olabilir)*Evde günlük mayalanacak
3-4 gün sonra akşam muhallebi (7-8. Ay kesilecek)*200 ml su 2 tatlı kaşığı pirinç unu, muhallebi kıvamında pişirilir, ateşten indirdikten sonra, oda ısısında ılıtılır, 6 ölçek mama katıp bebeğe yedirilir.
3-4 gün sonra öğlen sebze püresi*Patates, havuç, pirinç (1 tatlı kaşığı irmik, bebek zayıfsa)Buharlı tencerede pişirilir, ateşten indirdikten sonra tel süzgeçten geçirilir veya çatalla ezilir, (kesinlikle blender kullanılmayacak) bebeğe az miktarlarda başlanarak yedirilir.Bu püreye her gün yeni bir sebze eklenir, bu sebzeler mevsimlik ve taze olmalıdır.Bakla ve patlıcan verilmemelidir, ıspanak 9. ayda eklenebilir.Bu püreye 1. haftada 1 tatlı kaşığı zeytinyağı eklenir.Bebek 7. ayını doldurduğunda 1 köfte kadar 2 kere çekilmiş yağsız kıyma eklenir.
3-4 gün sonra saat 11.00’da meyve püresi eklenir, meyveler cam rende de rendelenmelidir. Metal blendırdan/rondodan geçirilen meyveler metal ile etkileştiğinden genelde tavsiye edilmez.
3-4 gün sonra (6. aydan sonra) kahvaltıya başlanır- 1 kibrit kutusu kadar beyaz peynir, akşamdan suya konulacak,-1 tatlı kaşığı pekmez-Ekmek içi; tam buğday ekmeği (bebe bisküvisi kesinlikle kullanılmayacak)-Yumurta sarısı: 1/8 olarak başlanır, 2-3 günde bir artırılarak ½ yumurta sarısına çıkılır, 9. aydan sonra duruma göre tam olarak verilebilir.8. ay kahvaltıya ceviz eklenir. Ceviz günlük olarak kırılıp havanda dövülür, kırılıp bekletilmiş ceviz kullanılmamalıdır.9. ayda tereyağı eklenir
6. ayda tarhana ve şehriye akşam öğününde beslenmeye eklenir
7. ayda akşam öğününde pilav, makarna dolma, köfte gibi gıdalar yavaş yavaş çocuğa alıştırılmaya başlanır. Bu yiyecekler iyi pişmiş, lapa şeklinde olmalı, tuz ve baharat içermemeli, çatalla ezilerek çocuğa yedirilmelidir.
8. ayda akşam öğününde beslenmeye kuru fasülye, barbunya nohut gibi bakliyatlar eklenir. Bu yiyecekler de  iyi pişmiş, lapa şeklinde olmalı, kabuğu soyulmalı, tuz ve baharat içermemeli, çatalla ezilerek çocuğa yedirilmelidir. Balık, haftada 2 kere kendi eli kadar başlanır,
9. ay tuzsuz baharatsız ev yemekleri, Çocuk artık sofraya oturtulur ve eline kaşık verilir.
1 yaş ev sofrasına geçiştir.

Tuz- şeker 1 yıl, inek sütü 2 yıl yasak
Doktor Tavsiyelerimizden notlar;

Ek besine başlamada ilk kural, bebeğin kendi kendine başını tutuyor ve desteksiz oturabiliyor olmasıdır. 6. ayını dolduran bebekler, yumuşak püre kıvamındaki besinleri kaşıktan pasif olarak alır ve besini dilin ön tarafından yemek borusuna aktarır. Bu nedenle başlanacak ek besinler bebeğe püre kıvamında verilmelidir. Desteksiz oturmaya başlayan her bebeğe bir mama sandalyesi alınarak beslenmenin mama sandalyesinde yapılması önerilmelidir.

Ek gıdaya başlarken dikkat edilecek noktalar şunlardır;
·İlk kez denenecek besinler birkaç gün ara ile başlanmalıdır. Bebeğin yeni besinlere alışması için zaman tanınmasının yanı sıra, istenmeyen bir tepki geliştiğinde hangi yiyeceğe karşı oluştuğu bu yolla kolayca saptanabilir.
· İlk kez denenen besinler tek öğün olarak, az miktarlarda (1-2 tatlı kaşığı) ve bebek açken başlanmalı, bebeğin alımına uygun olarak miktarı bir hafta-10 gün içinde basamak basamak artırılmalı ve sonunda bir öğün oluşturulmalıdır. Öğünlerde alacağı besin miktarı bebeğe bırakılmalı, ısrar edilmemeli, yeme hızını bebek belirlemelidir. Aksi takdirde ek gıdalara geçiş sürecinde yapılan hatalar klasik beslenme savaşlarını başlatabilir.
·Katı besinler verilmeye başlanınca bebek dili ile itebilir. Bu durum besini reddetme olarak algılanmamalı, doğal bir tepki olarak karşılanmalıdır. Bebeğin hoşlanmadığı yiyecekler 1-2 haftalık aralarla tekrar denenir. Her bebeğin pürtüklü gıdalara alışma süreci değişkendir. Bazısı 1-2 günde bazısı 10-15 günde alışabilir. Bu nedenle bebeklerin bireysel farklılıklar gösterebileceği gerçeği de göz önünde tutulmalıdır.
·Bebeğin yemek öğünlerinin zamanı belirli olmalıdır. Besleme öğünleri (besleme saatleri kesin olmayıp, bebeğin isteğine göre ayarlanmalıdır).
·Tüm besinler kaşık ile verilmelidir.
·Bebeğe verilecek yiyecekler temiz ve taze pişmiş olmalıdır, doğal ve taze ürünler kullanılarak hazırlanmalı, konserve, dondurulmuş yiyecekler, katkı maddeli hazır besinler verilmemelidir. Hazırlanan yiyecekler uzun süre oda ısısında bekletilmemelidir.
·Gıda hijyenine uyularak hazırlanan yiyeceklerin hazırlanmasında kullanılan su kaynatılmalı, gereçler kaynatılarak temizlenecek türden seçilmelidir.
·        Besinler hazırlanmadan ve bebek beslenmeden önce eller elleri bol su ve sabunla yıkanmalıdır.
·        Tuzlu, baharatlı ve alerji yapma olasılığı yüksek besinler bebeklere verilmez.
·        Besinlere tuz katılmamalı, şeker eklenmemelidir.

·        Çocuk hasta, huzursuz ve diş çıkarıyorsa ek gıdalara başlama ertelenmelidir. 
Özetleyecek olursak; 

Aylara göre verilmesi önerilen ek besinler

Bebeğin yaşı	Verilecek besinler
0-6 ay	Sadece anne sütü
6. ay	Anne sütü (veya devam maması)YoğurtMuhallebiSebze çorbasıMeyve püresiKahvaltı
7. ay	Anne sütü (veya devam maması)KahvaltıMuhallebiMeyve püresiSebze püre veya sebze çorbasıYoğurt, pastorize peynirEt (dana, tavuk, hindi)
8. ay	Yukardakilere ek olarakUygun şekilde hazırlanmış sofra yemekleri Etli dolma, tarhana, şehriye çorbası, makarna ve pilav, etli sebze yemekleri, köfte
9-12. ay	Yukardakilere ek olarakİyi ezilmis ev yemekleriZenginlestirilmis sebze çorbasıTahıl kuru baklagil ezmeleri (Kuru fasulye, nohut, barbunya, mercimek)BalıkTereyağıCeviz, badem
>12. ay	Anne sütüAcısız ve baharatsız erişkin yemekleri

Ebeveynler ve hekimler olarak; bebeklerimize kendi yaşam ve beslenme tarzlarımızı dayatmak yerine onların tepkilerini doğru yorumlamalı, onlara özgü yaşam ve beslenme tarzları üretmeli ve onlarca da üretilmesine izin vermeliyiz. Sonuçta yıllarca ve değişen boyutlarda sürebilecek beslenme ve bireysellik savaşları kısa sürede barışa ve olumluluğa dönüşecektir.